“Cổ phần cầu vồng” – Giải pháp mới cho staking Ethereum của Vitalik Buterin
Vào thứ Tư vừa qua, Vitalik Buterin, đồng sáng lập Ethereum, đã chính thức giới thiệu một khuôn khổ mới mang tên “cổ phần cầu vồng”. Giải pháp này được kỳ vọng sẽ góp phần giảm thiểu sự tập trung quyền lực trong việc kiểm soát giao thức khỏi tay những nhà đầu tư lớn nhất mạng lưới.
Vitalik Buterin đề xuất giải pháp chống tập trung hóa staking ETH tại ETHTaipei 2024
Trong phiên trình bày tại sự kiện ETHTaipei 2024 diễn ra vào thứ Tư vừa qua, Vitalik Buterin, nhà phát triển nổi tiếng của Ethereum, đã lên tiếng cảnh báo về tình trạng tập trung quá lớn nguồn cung ETH được staking vào các nhà cung cấp tập quyền. Bao gồm cả những sàn giao dịch lớn được quản lý bởi chính phủ như Coinbase và Binance.
Buterin nhấn mạnh rằng cho đến nay, các nhà cung cấp staking này chưa có bất kỳ hành vi xấu nào được ghi nhận. Tuy nhiên, theo anh, vẫn tồn tại rủi ro đáng kể về việc các thực thể này có thể thông đồng thao túng mạng lưới trong tương lai. Vấn đề này đặt ra mối lo ngại nghiêm trọng bởi nó đi ngược lại với triết lý cốt lõi của công nghệ blockchain, vốn hướng tới sự phân quyền và minh bạch.
Trong một bài báo cáo được dịch từ ABMedia Crypto, đồng sáng lập Vitalik Buterin đã chia sẻ quan điểm về vai trò của “áp lực xã hội và đạo đức” trong vận hành các hệ thống phi tập trung. Ông cho rằng: “Chúng ta đang ngày càng phụ thuộc vào ‘áp lực xã hội và đạo đức'”.
Tuy nhiên, Buterin cũng đặt ra câu hỏi: “Liệu sự phụ thuộc này có thực sự cần thiết đến vậy không?”. Theo ông, cần phải có một sự cân bằng giữa việc sử dụng các khuyến khích kinh tế và áp lực xã hội để duy trì tính bền vững của hệ thống.
Buterin băn khoăn: “Nếu sự phụ thuộc vào ‘áp lực xã hội và đạo đức’ là không thể tránh khỏi, thì chúng ta cần phải minh bạch hơn về việc lựa chọn giữa việc dựa vào các khuyến khích kinh tế hay là áp lực xã hội, thay vì phụ thuộc quá nhiều vào yếu tố thứ hai.”
Vitalik continued to discuss the centralization risk of ETH staking on ETH Taipei, emphasizing that LIDO COINBASE BINANCE and others have an excessive share, and introduced the idea about "rainbow staking", a conceptual framework allowing protocol service providers, whether… pic.twitter.com/rfFlcxNzyc
— Wu Blockchain (@WuBlockchain) March 21, 2024
Mặc dù Ethereum cho phép người dùng tham gia staking độc lập mà không cần đến các nhà cung cấp trung gian, nhưng để bắt đầu, họ cần sở hữu tối thiểu 32 ETH. Mức tối thiểu này được thiết lập ban đầu nhằm ngăn chặn tình trạng mạng lưới quá tải bởi những người staking với số lượng ETH nhỏ.
Tuy nhiên, với việc giá trị tối thiểu 32 ETH hiện tương đương khoảng 112.000 USD, rào cản về kinh tế và kỹ thuật này đã vô tình tạo ra một nhóm lớn gồm những người nắm giữ ETH được ví von như là “những kẻ lười biếng”. Họ lựa chọn ủy thác việc staking cho các bên thứ ba quy mô lớn thay vì tự mình tham gia trực tiếp.
Điều này gây ra một số vấn đề. Thứ nhất, nó đi ngược lại mục tiêu phân quyền của các hệ thống blockchain, khi quyền lực staking lại tập trung vào tay một số ít các nhà cung cấp lớn. Thứ hai, nó hạn chế sự tham gia của những người dùng nhỏ lẻ, vốn là một phần quan trọng trong việc duy trì tính bảo mật và phân tán của mạng lưới.
Bên cạnh việc hỗ trợ staking truyền thống, các nhà cung cấp dịch vụ staking còn cung cấp giải pháp “staking thanh khoản” (liquid staking). Đây là dịch vụ cho phép người dùng staking nhận được phần thưởng dưới dạng token được gắn giá với ETH và có thể đổi lấy lượng ETH đã khóa.
Nhờ sự tiện lợi và linh hoạt, staking linh hoạt thu hút đông đảo người dùng tham gia. Theo số liệu từ blockchain ETH, hiện nay có gần 42 triệu ETH, tương đương 145 tỷ USD, đang được staking trên Ethereum thông qua các dịch vụ này. Tuy nhiên, việc tập trung một lượng lớn ETH vào tay các nhà cung cấp dịch vụ staking cũng tiềm ẩn một số rủi ro.
Cổ phần cầu vồng là gì?
Để giải quyết vấn đề tập trung hóa staking, khuôn khổ “cổ phần cầu vồng” (rainbow staking) được kỳ vọng sẽ tạo ra một sân chơi đa dạng, cho phép cả những người staking độc lập (solo stakers) và các nhà cung cấp dịch vụ staking chuyên nghiệp tham gia vào các cấp độ staking khác nhau tùy theo nhu cầu và năng lực của họ.
Theo bài đăng trên blog chính thức của Ethereum, một trong những ví dụ của “cổ phần cầu vồng” là phân biệt giữa các trình khách nặng (heavy clients) – loại trình khách có thể bị phạt (slashed) nếu vi phạm và các trình khách nhẹ (light clients) – loại trình khách có khả năng bị phạt hạn chế hoặc không bị phạt. Bằng cách tách biệt vai trò của từng nhà cung cấp dịch vụ, “cổ phần cầu vồng” cho phép họ tối ưu hóa hiệu quả trong từng hạng mục thay vì áp đặt những yêu cầu giống nhau cho tất cả các bên tham gia.
Như bài đăng trên blog của Ethereum nhấn mạnh, “điều này cho phép các nhà cung cấp dịch vụ staking với các lớp dịch vụ khác nhau phát huy tối đa hiệu quả của mình, thay vì gộp tất cả mọi người dưới một tiêu chuẩn chung và đòi hỏi tất cả phải đáp ứng mọi yêu cầu.”
“Cổ phần cầu vồng” không chỉ phân biệt giữa các trình khách staking mà còn hướng tới việc tách bạch vai trò giữa “người phân bổ vốn” (capital allocators) và “nhà điều hành dịch vụ” (service operators). Bằng cách tách biệt các vai trò, “cổ phần cầu vồng” khuyến khích sự tham gia của nhiều đối tượng hơn vào hệ sinh thái staking của Ethereum.
Việc tách biệt vai trò cũng mở ra cơ hội hợp tác giữa các bên. Tháng trước, Binance Labs đã rót vốn cho Babylon – một nhóm nghiên cứu đang phát triển giải pháp cho phép chủ sở hữu Bitcoin có thể kiếm lợi nhuận từ staking BTC trên các mạng lưới khác, có khả năng bao gồm cả mạng Ethereum.
